Harta biseda 1 - Kinematë: Traditë dhe Rizbulime

Takimi “Kinematë: Traditë dhe rizbulime”, mbajtur të martën, më 5 dhjetor, nga gazetarja e njohur Elsa Demo, regjisori, Joni Shanaj dhe producenti, Enea Gramo, shënoi një moment të rëndësishëm për zbatimin e ARTNEXUS në Shqipëri, si dhe për debatin kinematografik bashkëkohor. Takimi nisi duke i bërë jehonë mendimeve të Susan Sontag mbi rilindjen e kinemasë dhe solli në dritë diskutime jetike për të ardhmen e kësaj forme arti në Shqipëri.

Gazetarja Elsa Demo, duke u mbështetur në hulumtimin e saj të fundit "Kulturë e plogësht e kinemasë (dhe një copë rruge me time mbesë)" - pjesë e serisë "Harta”, publikuar në faqen ARCA për projektin ARTNEXUS, të zbatuar nga UNAA - theksoi gjetjet e saj kryesore. Puna e saj hedh dritë mbi hendekun ekzistues mes politikave publike dhe angazhimit të audiencës në kinemanë shqiptare, si dhe përkeqësimin e infrastrukturës ekzistuese. Ky boshllëk, siç artikulon Demo, pasqyron një çështje më të gjerë brenda peizazhit kulturor, ku nevojat dhe preferencat e audiencës shpesh anashkalohen në politikëbërje.

Regjisori Joni Shanaj trajtoi pengesat ekonomike me të cilat përballen kineastët e rinj të pavarur, duke theksuar vështirësitë në sigurimin e financimit dhe mbështetjes në një industri të dominuar nga lidhjet personale. Vështrimet e tij ravijëzuan një tablo të betejave dhe qëndrueshmërisë së kineastëve të ardhshëm në Shqipëri, të cilët përpiqen të tregojnë histori bindëse dhe reale pavarësisht nga kufizimet financiare.

Enea Gramo, producent i ri, kritikoi përpjekjet e pamjaftueshme të Qendrës Kombëtare të Kinematografisë në promovimin e filmave shqiptarë. Ai vendosi një vijë ndarëse mes filmave komercialë dhe atyre artistikë dhe vuri në dukje mungesën e një strategjie të fuqishme promovuese, duke theksuar kompleksitetin në marrëdhëniet midis prodhuesve dhe shpërndarësve. Këto çështje, argumentoi Gramo, kufizojnë ndjeshëm shtrirjen dhe ndikimin e kinemasë shqiptare, si brenda Shqipërisë dhe në rajon.

Biseda zbuloi gjithashtu statistika të pabotuara më parë, duke treguar një rënie të mprehtë të shikueshmërisë së filmave shqiptarë të financuar nga shteti, nga viti 2019 në 2022. Kjo rënie sinjalizon një nevojë urgjente për të rivlerësuar qasjen e industrisë ndaj krijimit dhe shpërndarjes së filmave.

Duke përfunduar me një notë shpresëdhënëse, ngjarja bëri thirrje për një rigjallërim të edukimit kinematografik dhe për një qasje gjithëpërfshirëse për adresimin e çështjeve sistemike që pengojnë rritjen dhe aksesin ndaj filmit vendas. Publiku, i përbërë nga profesionistë dhe entuziastë të kinemasë, u përgjigj pozitivisht, duke u përfshirë në biseda që shtriheshin përtej kinemasë. Ata diskutuan për implikimet më të gjera të politikave publike në sferën e artit dhe kulturës, duke theksuar rëndësinë e këtij takimi, si një katalizator për ndryshim dhe përparim në peizazhin kinematografik shqiptar.

Ky takim ishte i pari i një serie të bazuar në artikujt e ciklit “Harta”.

Fotot nga Abi Shehu